Depressieve stoornissen

Een depressie is een psychiatrische stoornis die vaak voorkomt. Het begrip depressie is een veelgebruikte term en er wordt niet altijd hetzelfde mee bedoeld. Op internet is er veel informatie te vinden over depressie. Deze informatie kan zeer sterk wisselen in kwaliteit en het is niet altijd duidelijk wie de informatie heeft opgeschreven of vestrekt. Het belangrijkste criterium voor het meten van de betrouwbaarheid van de informatie op internet zijn de auteurs van de informatie, naast de eigenaar van de site. Andere belangrijke vragen bij het beoordelen van de betrouwbaarheid van informatie op het internet zijn: voor welke doelgroep is de informatie, wordt de informatie up-to-date gehouden, is de site technisch goed en verwijzen andere betrouwbare bronnen naar de site.
De hier geboden links zijn uitgezocht door twee psychiaters met ruime ervaring in de behandeling van depressieve patiënten. De informatie is vooral bedoeld voor patiënten, maar ook voor professionals in de geestelijke gezondheidszorg. 

• Internet Mental Health: Major Depressive Disorder

  Op deze site is een diagnostische zelftest voor de diagnose depressie te gebruiken. Een zelftest is nooit voldoende voor het stellen van de diagnose depressie. Er zijn verschillende vormen van depressie en de diagnose depressie vereist een goed onderzoek door huisarts en/of psychiater. De website heeft ook andere informatie over de depressieve stoornis. Er is een lange video waarin bij 6 minuut 20 de symptomen van depressie worden besproken. De video is ook te zien in een groter formaat op YouTube. Het is overigens een goede video met uitleg over voorkomen en diagnostiek van depressie. 

• Health On the Net Foundation (HON select): Depressive Disorder

  Een Zwitserse site met allerlei medische informatie. Behalve met Engels kunt u er ook met Frans en Duits terecht. De site geeft heel veel links en heeft daarnaast een voorgeprogrammeerde zoekfunctie voor Medline/PubMed.

• Websites met goede informatie over depressie

  DISCERN is een vragenlijst die helpt om de kwaliteit van de informatie op websites te beoordelen. Dat hebben we gedaan voor een aantal websites over depressie. We vonden uiteindelijk 45 websites over depressie en bekeken de informatie met de vragenlijst.
  Hoge scores en goede betrouwbare informatie over depressie kan gevonden worden op de volgende websites: 
  MedicineNet.com
  NetDoctor
  WebMD.com
  UpToDate
  About.com
  MentalHelp.net

• National Institute of Mental Health (NIMH)

  Site van het Amerikaanse National Institute of Mental Health (NIMH). Bevat veel nuttige informatie over allerlei verschillende psychiatrische onderwerpen. Via het depressiemenu hebt u direct toegang tot de informatie over depressiebehandeling.

• ECT

  Uitgebreide informatie en links vindt u op deze rubriek van Psychiatrienet.

• DC - Depression Central

  Voorheen Dr. Ivan's Depression Central. Zeer uitgebreide site van de Amerikaanse psychiater Ivan Goldberg met de nadruk op verschillende vormen van behandeling (o.a. psychofarmaca, psychotherapie, ECT, TMS, nervus vagus-stimulatie) bij diverse typen depressie.

• St. Janskruid

  Factsheet met informatie over St. Janskruid (Hypericum perforatum) van het National Center for Complementary and Alternative Medicine (NCCAM), een onderdeel van de National Institutes of Health (NIH), de gezondheidszorgorganisatie van de Amerikaanse overheid.

• International Society for Interpersonal Psychotherapy (isIPT)

  De site van de internationale organisatie voor IPT, met informatie over indicaties, achtergrond, onderzoek en literatuur over deze psychotherapievorm.

• Psychology Information Online

  Deze site biedt informatie over o.a. cognitieve therapie bij depressie.

• Hulpgids Cognitieve Gedragstherapie

  Uitleg in de Hulpgids, De gids voor de heestelijke gezondheidszorg, over cognitieve gedragstherapie (CGT).

• CCGT

  Aandachtgerichte cognitieve therapie.

• Multidisciplinaire Richtlijn Depressie

  De Multidisciplinaire Richtlijn Depressie in de derde rivisie van 2013.

• Richtlijn elektroconvulsietherapie 2010

  Op de site van de nvvp is de richtlijn elektroconvulsietherapie te vinden als directe download. Deze richtlijn is meer dan een update van de richtlijn uit 2000. De basis wordt gevormd door een hele serie uitgangsvragen, die stuk voor stuk op basis van evidence worden beantwoord. 

• inDepressie

  inDepressie is een website voor patiënten, partners en familieleden van patiënten met een depressie.
  Het lijkt geen commerciële website te zijn, maar het wordt niet direct duidelijk wie de website beheert.  

• Depressie Stichting

  Geen 'echte' patiëntenvereniging, maar een organisatie die de belangen behartigt van patiënten met een depressie en hun verwanten. De site biedt onder andere een aantal interessante links en er wordt een aantal boeken met informatie voor patiënten beknopt besproken.

• STAR*D Project

  Een groot Amerikaans onderzoeksproject dat zich richt op de vraag: wat te doen bij patiënten die niet herstellen na een eerste behandeling met een antidepressivum? Twee van de publicaties van de STAR*D worden hier als link toegevoegd. Het betreft de 3e en 4e stap van het STAR*D-onderzoek waarin tranylcypromine (in lage dosering) en lithiumadditie (in lage dosering, toegevoegd aan diverse moderne antidepressiva) teleurstellend effect laten zien bij een populatie met chronisch depressieve klachten.

• A Comparison of Lithium and T3 Augmentation Following Two Failed Medication Treatments for Depression: A STAR*D Report

  Abstract of an study which compares the effectiveness of lithium versus triiodothyronine (T(3)) augmentation as a third-step treatment for patients with major depressive disorder.

• Tranylcypromine Versus Venlafaxine Plus Mirtazapine Following Three Failed Antidepressant Medication Trials for Depression: A STAR*D Report

  Abstract. The purpose of this study was to compare the effectiveness and tolerability of tranylcypromine and combination treatment with extended-release venlafaxine and mirtazapine in patients with treatment-resistant major depression whose current depressive episode had not responded adequately to treatment in three prior prospective medication trials.

• Nederlandse Studie naar Depressie en Angst (NESDA)

  Langdurig en grootschalig onderzoek naar oorzaken, beloop en gevolgen van depressie en angststoornissen.

• Journal of Clinical Psychiatry

  Algemeen psychiatrisch tijdschrift. Het is op de praktijk gericht en elk nummer bevat wel één of meer artikelen over depressie.

• Acta Psychiatrica Scandinavica

  Tijdschrift dat vrijwel altijd wel een artikel over stemmingsstoornissen bevat.

• American Journal of Psychiatry

  Er verschijnt geen nummer van dit tijdschrift, of er staat wel een artikel in over stemmingsstoornissen. Dit maandblad heeft een overzichtelijke site. De abstracts zijn gratis in te zien, voor tekst moet vaak betaald worden.

• JAMA Psychiatry

  Voorheen Archives of General Psychiatry. Met in vrijwel elk nummer van dit tijdschrift een artikel in over stemmingsstoornissen. Gratis abstracts. Full text alleen voor paid subscribers.

• British Journal of Psychiatry

  In elk nummer van dit tijdschrift staat wel een artikel over stemmingsstoornissen.

• Brain Stimulation

  Er is een nieuw tijdschrift: Brain Stimulation. Dit tijdschrift heeft vooral publicaties over neurostimulatie. Neurostimulatie is de verzamelnaam voor: electroconvulsietherapie, deep brain stimulation, transcraniële magnetische stimulatie, maar ook nervus vagus- stimulatie en transcranial direct current stimulation.

• Depression and Anxiety

  In dit tijdschrift staan grotendeels artikelen over angststoornissen, maar er verschijnen ook regelmatig artikelen in over onderzoek naar diverse aspecten van depressie.

• Journal of Affective Disorders

  Dit tijdschrift is specifiek gericht op stemmingsstoornissen.

• Psychiatric Disorders - New Frontiers in Affective Disorders

  Een standaardwerk over stemmingsstoornissen, waarin onderwerpen als neurobiologische mechanismen bij het ontstaan van depressie, de behandeling van therapieresistente depressie en translationeel onderzoek aan bod komen. Verder is er speciale aandacht voor cognitieve therapie en CBASP (Cognitive Behavioral Analysis System of Psychotherapy).

• Melancholia

  Melancholia: The Diagnosis, Pathophysiology, and Treatment of Depressive Illness. By Michael Alan Taylor and Max Fink. 544 pp. New York, Cambridge University Press, 2006.
  Een recensie van dit boek uit New England Journal of Medicine.

• Best of the brain from Scientific American

  In dit boek worden de beste 'hersengerelateerde' artikelen uit de tijdschriften Scientific American en Scientific American Mind vanaf 1999 opgenomen. Vier hoofdstukken gaan over de ontwikkelingen bij depressie (neurostimulatie, deep brain stimulation, psychotherapie bij depressie en het gebruik van genetica en beeldvormende technieken voor psychiatrische diagnostiek).

• Psychotic depression

  Psychotic Depression, by Conrad M. Swartz and Edward Shorter. New York, Cambridge University Press,
  2007, 344 pp.

• Electroconvulsive and Neurostimulation Therapies

  In the book Electroconvulsive and Neuromodulation Therapies, edited by Conrad M. Swartz, we contributed Electroconvulsive therapy in continental Western Europe with Pascal Sienaert MD, psychiatrist, University Psychiatric Center-Catholic University Leuven (campus Kortenberg) from Belgium and Postelectroconvulsive therapy evaluation and prophylaxis together with Tom K. Birkenhager, MD PhD, psychiatrist, Erasmus MC Rotterdam, The Netherlands.

• Recent developments and current controversies in depression

  Een zeer leesbaar overzichtsartikel van Ebmeier et al, afkomstig uit The Lancet. Waarin de auteurs aandacht besteden aan genetische oorzaken van depressie, functionele veranderingen van het brein, biologische behandelingen van depressie en specifieke psychotherapie voor depressie.

• The medical management of depression

  Zeer uitgebreid overzichtsartikel van J.J. Mann, gepubliceerd in the New England Journal of Medicine. Het artikel gaat over de verschillende medicamenteuze behandelingen van de depressieve stoornis. Dit artikel bevat ook een kort stukje over ECT en psychotherapie.

PubMed-klonen

• Healia

  Er zijn de laatste tijd veel PubMed-klonen verschenen. Dit zijn meestal zoekmachines gebaseerd op PubMed met toepassing van nieuwe webtechnologie (web 2.0). Via deze link komt u bij een artikel met een overzicht naar aanleiding van een kloon.

• Gopubmed

  Deze zoekmachine levert de eerste 100 resultaten van PubMed. Aan de linker kant van het scherm zie je een aantal mogelijkheden die PubMed zelf ook heeft, maar die hier op een zeer gebruikersvriendelijke manier vormgegeven worden. Bovenaan verschijnen de 5 belangrijkste mesh-termen, gevolgd door de andere mesh-termen met het aantal relevante artikelen voor die zoekterm. Het aanklikken levert dus de search en de mesh-term. Daaronder kan je een overzicht krijgen van belangrijkste auteurs voor de zoekterm en je kan gemakkelijk zoeken naar een bepaalde auteur. En als laatste kan je een periode opgeven waarin je wilt zoeken, het laatste jaar, de laatste maand, laatste week of de huidige dag.

Internet

• Cognitieve gedragstherapie via Internet: resultaten teleurstellend

  In een recente meta-analyse in Psychological Medicine werd de effectiviteit van Cognitieve Gedrags Therapie via Internet bij depressie en angst beoordeeld. Het kan zijn dat CBT bij depressie pas voldoende effectief is als er ook sprake is van enige begeleiding. Hierbij kan gedacht worden aan begeleiding via e-mail, chatten of een forum.

• Medblogs

  Er bestaat een aantal Medblogs. Dat zijn blogs bijgehouden door artsen en psychiaters. Er wordt zelfs geschreven dat psychiaters de boventoon voeren in de top-25 medblogs. Wekelijks wordt er overzicht gegeven van de belangrijkste artikelen verschenen op de medblogs die week. De keuze is volstrekt arbitrair.

Etiologie

• Center for Science in Society: Etiological Issues

  Wanneer u op deze site van een Amerikaanse universiteit op de button mood disorders klikt, krijgt u toegang tot interessante informatie, met name over de etiologie van depressie.

Meta-analyses

• Efficacy of electroconvulsive therapy in bipolar versus unipolar major depression: a meta-analysis

  B. Dierckx et al (2012). The efficacy of electroconvulsive therapy in bipolar versus unipolar major depression: a meta-analysis. Bipolaire depressie verschilt aanzienlijk van unipolaire depressie wat betreft de werkzaamheid van antidepressiva. De effectiviteit van antidepressiva bij de behandeling van bipolaire depressie is teleurstellend. Het is onduidelijk of dit ook geldt voor ECT. In deze meta-analyse werden zes studies betrokken, die de effectiviteit van ECT bij unipolire en bipolaire depressie vergeleken. Het overall remissiepercentage was 50,9% bij unipolaire depressie versus 53,2% bij bipolaire depressie. Conclusie: ECT blijkt even effectief te zijn bij bipolaire als unipolaire depressie, met relatief hoge remissiepercentages. 

• Efficacy of venlafaxine compared with tricyclic antidepressants in depressive disorder

  W.W. van den Broek et al (2009). Efficacy of venlafaxine compared with tricyclic antidepressants in depressive disorder: a meta-analysis. Journal of Psychopharmacology 23, 708-713. Er werd geen verschil gevonden tussen venlafaxine en de TCAs. In de 7 studies werden beide middelen (te) laag gedoseerd.

• Efficacy and tolerability of selective serotonin reuptake inhibitors compared with...

  MacGillivray, S. et al (2003). Efficacy and tolerability of selective serotonin reuptake inhibitors compared with tricyclic antidepressants in depression treated in primairy care: systematic review and meta-analysis. British Medical Journal, 326, 1014-1017. De auteurs concluderen dat de meeste van deze studies bij huisartspatiënten van povere kwaliteit zijn. Er wordt geen verschil gevonden in effectiviteit tussen SSRIs en TCAs. (Artikel vrij te downloaden.)

• Acceleration and augmentation of antidepressants with lithium for depressive disorders: two meta-analyses of randomized, placebo-controlled trials

  Een update van de meta-analyse van Bauer en Dopfmer uit 1999 en een tweede meta-analyse naar een eventueel accelererend effect van lithium-additie.

• Repetitive transcranial magnetic stimulation for the treatment of depression

  Martin, J.L.R. et al (2003). Repetitive transcranial magnetic stimulation for the treatment of depression: Systematic review and meta-analysis. British Journal of Psychiatry, 182, 480-491. De auteurs concluderen dat het onderzoek naar de effectiviteit van rTMS bij depressie over het algemeen methodologisch vrij zwak is en dat er wel een effect van rTMS is t.o.v. 'sham'-TMS na behandeling, maar niet meer na 2 weken follow-up.

• Meta-analysis of effects and side effects of low dosage tricyclic antidepressants...

  Furukawa, T.A. et al (2002). Meta-analysis of effects and side effects of low dosage tricyclic antidepressants in depression. Systematic review. British Medical Journal, 325, 991-995.
  Uit een meta-analyse van 39 studies concludeerden de auteurs dat tricyclische antidepressiva effectief zijn voor de behandeling van depressie bij een dosering onder 100 mg/dag.

• Selective serotonin reuptake inhibitors versus tricyclic antidepressants

  Anderson, I.M. (2000). Selective serotonin reuptake inhibitors versus tricyclic antidepressants: a meta-analysis of efficacy and tolerability. Journal of Affective Disorders, 58 (1), 19-36. Alleen abonnees op het tijdschrift hebben na eenmalige registratie toegang tot de online beschikbare artikelen; het abstract kunt u echter wel gratis bekijken.

• Lithium augmentation in treatment-resistant depression

  Bauer, M. et al (1999). Lithium augmentation in treatment-resistant depression: a meta-analysis of placebo-controlled studies. Journal of Clinical Psychopharmacology, 19 (5), 427-434. Klik hier voor de site van het Journal.

• Triiodothyronine augmentation in the treatment of refractory depression

  Aronson, R. et al (1996). Triiodothyronine augmentation in the treatment of refractory depression - a meta-analysis. Archives of General Psychiatry, 53, 842-848. Weliswaar is dit artikel al 10 jaar oud, maar er zijn voor zover de redactie van deze rubriek bekend, nauwelijks recentere dubbelblinde studies gepubliceerd.
  Hoewel hier wel een link is gemaakt naar de site van de Archives, zult u het betreffende artikel helaas niet online vinden: de site gaat niet verder terug dan 1998. Via het e-mailadres dat u op deze site aantreft, kunt u het artikel uiteraard wel opvragen.