Eerstelijnspsychiatrie

Met eerstelijnspsychiatrie worden die activiteiten in de huisartspraktijk aangeduid die ggz-medewerkers daar kunnen ontplooien.

Het kan gaan om behandeling in de eerste lijn, door bijvoorbeeld eerstelijnspsychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen en psychiaters.

Het kan ook gaan om consultatie, waarbij een huisarts een van bovengenoemde personen raadpleegt over het door hem te voeren beleid bij een van zijn patiënten, of om een consult, waarbij de betreffende patiënt ook daadwerkelijk door de geconsulteerde ggz-medewerker wordt gezien, al dan niet met de huisarts erbij, en daarna de huisarts een behandeladvies geeft.

Verder kan het ook gaan om training van huisartsen in de herkenning, diagnostiek en behandeling van psychiatrische problematiek in hun praktijkpopulatie.

Dit soort activiteiten wordt al jaren sporadisch beoefend in onder andere de VS, Engeland en Nederland. Sinds 1999 worden dit soort activiteiten in Nederland van overheidswege ondersteund, door de huisarts officieel tot poortwachter van de ggz te verklaren en geld beschikbaar te stellen voor wachtlijstproblematiek in de ggz en consultatieactiviteiten (VWS), en geëvalueerd door het Trimbos-instituut.

Deze laatste ontwikkeling heeft het aantal ggz-activiteiten in de eerste lijn in Nederland de laatste jaren flink doen toenemen.

Gespecialiseerde sites gericht op dit onderwerp zijn er (nog) niet veel. Wel loont het de moeite om huisartsensites te bezoeken, en psychiatrische sites, en - omdat in de eerstelijnspopulatie veel somatische comorbiditeit bestaat - zelfs sites van andere medische disciplines die zich met dit onderwerp bezighouden. Daar zijn dan vaak relevante richtlijnen te vinden, die al dan niet met geringe aanpassingen van toepassing zijn op dit aandachtsgebied.

De indeling van deze rubriek eerstelijnspsychiatrie is dusdanig dat iemand die zich met eerstelijnspsychiatrie wil bezighouden, snel kan vinden waar relevant onderzoek wordt verricht, welke tijdschriften vaak over dat onderwerp publiceren, en welke richtlijnen er zijn.

Ook kan de bezoeker cursussen vinden die gegeven worden, en zijn er sites te vinden en/of namen van personen die in Nederland zich met dit onderwerp bezig houden. Dat levert de volgende indeling op:

• Literatuur
• Richtlijnen
• Onderzoek
• Spelers in het veld
• Training/nascholing
• Vaktijdschriften
• Netwerk
• State-of-the-art artikelen
  

• Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG)

  Geeft Richtlijnen (NHG-Standaarden) uit, onder andere die voor Angst en Depressie. Verder vindt u op deze site NHG-Patiëntenbrieven. Een aantal daarvan is relevant voor psychiaters, bijvoorbeeld die over Onbegrepen lichamelijke klachten (onder Algemeen), Angst voor ernstige ziekten en Depressie. Daarnaast is hier ook relevant nieuws uit Huisartsenland te vinden. Kijk ook naar Huisarts en Wetenschap (H&W).

• Landelijke Vereniging van Eerstelijnspsychologen (LVE)

  Handig als u wilt weten waar ze zitten in uw eigen regio.

• Beroepsvereniging van professionals in sociaal werk (BPSW)

  Wordt regelmatig bijgehouden maar is vooral gericht op maatschappelijk werkers.

• De Nederlandse Vereniging van Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundigen (NVSPV)

  Site van de V&VN Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundigen (V&VN-SPV), een actieve beroepsvereniging van sociaal psychiatrisch verpleegkundigen met meer dan 1500 leden.

• Parnassia, psycho-medisch centrum

  In deze ggz-instelling wordt de organisatie ‘gekanteld’ zodat het accent van behandelingen naar de eerste lijn verschuift. Een interessante website, waar helaas niet veel aandacht aan dit experiment wordt besteed. Het ligt in de planning dat de gevolgen/effecten van deze ‘kanteling’ worden geëvalueerd. Zodra deze informatie op de Parnassia-site beschikbaar komt, vindt u hier een link.

• Doctors Guide

  Een heel leuke site om op de hoogte te blijven van de laatste publicaties. 
  De site is voor algemeen artsen, dus de invalshoek van bijvoorbeeld een huisarts op psychiatrische problematiek wordt u zo duidelijk. Deze site is gesponsord door diverse farmaceutische industrieën. U wordt echter niet lastiggevallen met advertenties, en de artikelen komen uit peer reviewed journals en gaan voor 60% niet over medicatie. 

• Doctors Guide: Webcasts

  Na registreren kun je onderin zoeken op naam. Webcast door Dr. M.D. Feldman van de University of California, San Francisco: Managing Psychiatric Disorder in Primary Care: 2. Anxiety.
  Andere webcasts vindt u via het gewenste onderwerp en vervolgens de webcast die u interesseert te kiezem. In de meeste gevallen heeft u het programma Realplayer nodig om de webcast af te spelen (een link naar Realplayer vindt u op deze site).

• FreeMedicalJournals: BMJ en NEJM

  Op deze site vindt u o.a. een link naar het British Medical Journal (BMJ, onder Free journals) en het New England Journal of Medicine (NEJM, onder Free one to six months after publication).

Rapporten Trimbos-instituut

• 99-3 Tussen de lijnen. Achtergrondstudie bij de beleidsvisie GGZ. K. de Rijk, P. Verhaak, B. Tiemens, W. de Vries, J, Kerssens, G. Hutschemaekers. ISBN 90-5253-291-5.
• 99-9 Wachtlijsten bij de Riagg I. De samenhang met vraag, aanbod en doelmatigheid. J. Kerseboom, M. Spaans, M. Donker. ISBN 90-5253-297-4.
• 99-10 Wachtlijsten bij de Riagg II. Gezondheidsschade, maatschappelijke schade en beleving bij cliënten van de volwassenenzorg. A. van Straten, H. Hull, F. Smit, M. Spaans, M. Donker. ISBN 90-5253-294-X.
  
  

Overige literatuur

• J.F. van Ravenzwaaij. Konsultatie in de geestelijke gezondheidszorg. Proefschrift. Uitgeverij Boom 1972.
• B.P.R. Gersons. De konsultatiemethode in de preventieve psychiatrie. Proefschrift. Samson 1976.
• W.M.J. Buis. Psychiatrische diagnostiek en advies ten dienste van de huisarts. Proefschrift. Uitgeverij Thesis 1990.
• B.G. Tiemens. Management of mental health problems in primary care. The doctor, the patient, and the medical model. Academic Dissertation. Groningen 1999.
• American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorder, Fourth Edition: Primary Care Version (DSM-IV-PC). APA, Washington, DC, 1994.
• K.W. Bridges and D.P. Goldberg. Somatic presentation of DSM III psychiatric disorders in primary care. Journal of Psychosomatic Reserach 1985;29(6):563-569.
• D. Goldberg and P. Huxley. Mental illness in the community; the pathway to psychiatric care. London: Tavistock Publications 1980.
• N. Kates e.a. Integrating Mental Health Services Within Primary Care.General Hospital Psychiatry 19;324-332,1997.
• W. Katon, M. von Korff, E.H. Lin. Collaborative management to achieve treatment guidelines. Impact on depression in primary care. Journal of the American Medical Association 1995; 273(13), 1026-1031.
• C.M. van der Feltz-Cornelis, J.S. Lyons, F.J. Huyse e.a. Health Services Research on Mental Health in Primary Care. International Journal of Psychiatry in Medicine 1997; 27(1),1-21.
• C.M. van der Feltz-Cornelis e.a. Psychiatric consultation for somatizing patients in the family practice setting: a feasibility study. International Journal of Psychiatry in Medicine 1996;26:2:223-239.

• Christina M. van der Feltz-Cornelis. Psychiatric consultation for patients with somatoform disorder in general practice. ISBN 90 9015999 1. Proefschrift. 2002.