Colofon: Dr. Rob Kok

Ouderenpsychiatrie

Verantwoording

Ouderenpsychiatrie is een gebied dat zich pas recent in een ruimere belangstelling mag verheugen.

Er zijn vooral overeenkomsten, maar ook enkele essentiële verschillen ten opzichte van de psychiatrie bij volwassenen.

Qua ziektebeelden is de grote prevalentie van cognitieve stoornissen zoals dementie en delier het belangrijkste verschil. Omdat dit zo'n groot terrein omvat, is ervoor gekozen deze ziektebeelden in een eigen rubriek onder te brengen. Dit betekent niet dat de redactie vindt dat cognitieve stoornissen niet bij ouderenpsychiatrie thuishoren, integendeel.

Een ander belangrijk verschil betreft de prevalentie en klinische relevantie van somatische comorbiditeit, vergelijkbaar met patiënten in het algemeen ziekenhuis. Meer informatie hierover kunt u vinden in de rubriek Ziekenhuispsychiatrie . Ouderenpsychiatrie kenmerkt zich eveneens in de mate waarin met andere disciplines wordt samengewerkt. Niet alleen, zoals gebruikelijk in de psychiatrie, met psychologen, verpleegkundigen, vaktherapeuten en anderen, maar ook met bijvoorbeeld klinisch geriaters en sociaal geriaters. Links naar de betreffende verenigingen zijn derhalve in deze rubriek opgenomen en vindt u onder het kopje Beroepsverenigingen.

Vanwege de opbouw van kennis op het gebied van ouderenpsychiatrie zijn niet alleen recente interessante artikelen opgenomen, maar ook boeken en enkele belangrijke overzichtsartikelen die soms enkele jaren oud zijn. Zie onder Literatuur en Boeken.

De redactie heeft een nauwe relatie met het bestuur van de afdeling OuderenPsychiatrie van de NVvP. Geïnteresseerden in de nieuwsbrief van de sectie kunnen zich opgeven bij Suzanne de Haas, Bureau NVvP. 

Organisaties

  • International Psychogeriatric Association (IPA)

    Deze site bevat naast achtergrondinformatie over de IPA, veel verwijzingen naar bijvoorbeeld het (door de farmaceutische industrie gesponsorde) Educational Pack over Behavioral and Psychological Symptoms of Dementia (BPSD), de gestandaardiseerde Mini Mental State Examination (MMSE), een richtlijn over diagnostiek bij Alzheimer en een link met het IPA-tijdschrift, International Psychogeriatrics (zie rubriek Tijdschriften).

  • Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie (NVKG)

    Deze site bevat informatie over o.a. doelstellingen van de NVKG, waar welke klinisch geriaters werken en diverse links naar interessante andere websites.

  • Verenso

    Verenso is de naam voor de vereniging van specialisten ouderengeneeskunde en sociaal geriaters. Verenso heette daarvoor de NVVA, dat oorspronkelijk stond voor Nederlandse Vereniging voor Verpleeghuisartsen. De NVVA is gefuseerd met de NVSG, de Nederlandse Vereniging voor Sociaal Geriaters.Op de website vindt u informatie over symposia, regelgeving (BOPZ), publicaties van de NVVA, het Tijdschrift voor Verpleeghuisgeneeskunde e.v.a.

  • Nederlands Vereniging voor Neuropsychologie

    De NVN heeft ten doel de neuropsychologie in Nederland te bevorderen door het houden van bijeenkomsten, het bevorderen en coördineren van wetenschappelijk onderzoek, het onderhouden van contacten met zusterverenigingen en het stimuleren van opleidingsmogelijkheden op gebied van de neuropsychologie.

  • Vilans

    Het instituut streeft naar het versterken van de kwaliteit en doelmatigheid in de zorg op het gebied van maatschappelijke participatie en de kwaliteit van leven. Dit wordt bewerkstelligd door het leveren van ondersteuning en dienstverlening aan kwetsbare ouderen en mensen met een beperking of chronische ziekte. Vilans is ontstaan door een fusie van NIZW zorg, het Kwaliteitsinstituut voor Toegepaste Thuis Zorgvernieuwing (KITTZ) en de stichting KBOH.

Tijdschriften

  • American Journal of Geriatric Psychiatry (AJGP)

    Tijdschrift van de American Association for Geriatric Psychiatry (AAGP, zie rubriek Beroepsverenigingen). Verschijnt 12 x per jaar. Bevat oorspronkelijk onderzoek, overzichtsartikelen en boekreviews op het gebied van gerontopsychiatrie.

  • International Journal of Geriatric Psychiatry

    Wordt door velen beschouwd als het beste gerontopsychiatrische tijdschrift, alhoewel het Am J Ger Psychiatry een hogere impactfactor heeft. Verschijnt maandelijks en bevat oorspronkelijke artikelen, overzichtsartikelen, ingezonden brieven en boekreviews en een kort overzicht van elders gepubliceerd onderzoek.

  • International Psychogeriatrics

    Tijdschrift van de International Psychogeriatric Association (IPA, zie rubriek Beroepsverenigingen). Verschijnt 4x per jaar, vanaf 2007 6 x per jaar. Bevat oorspronkelijk onderzoek, overzichtsartikelen en boekreviews op het gebied van gerontopsychiatrie.

  • Aging and Mental Health

    Verschijnt 6 maal per jaar en bevat een gevarieerd aantal artikelen over verouderen, psychologische en psychiatrische problemen op oudere leeftijd.

  • Psychology and aging

    Het officiele tijdschrift van de 'andere' APA (American Psychological Association) verschijnt 4 x per jaar.

  • Drugs and Aging

    Tijdschrift met nadruk op somatische medicatie, maar met regelmatig goede artikelen over psychofarmaca. Verschijnt maandelijks.

Boeken

  • Psychologische hulpverlening aan ouderen

    Buijssen, H. (red.) Psychologische hulpverlening aan ouderen. Deel 1, psychosociale problematiek. Thiememeulenhoff Bv, 2007. ISBN 9055745553.
    Herziene, 5e druk van een meer psychologisch georiënteerd boek over onderwerpen als relatietherapie, seksualiteit, rouw, eenzaamheid, mantelzorg, ouderenmishandeling, slaapproblemen, zingeving en preventie.

  • Textbook of Geriatric Neuropsychiatry

    Coffey, C.E., Cummings. J.L. Textbook of Geriatric Neuropsychiatry, 3rd dition. The American Psychiatric Press, Washington en London, 2011. ISBN 978-1-58562-371-6. Uitstekend naslagwerk met uitgebreide informatie over de neuropsychiatrische aspecten van gedrag en psychiatrische aandoeningen.

  • Alcohol Problems in Older Adults

    Barry K, Oslin D, Blow F. Alcohol Problems in Older Adults, Prevention and Management. Springer International Publishing, New York, 2001. ISBN: 9780826114037

  • Clinical Manual of Geriatric Psychopharmacology

    Jacobson, S.A., Pies, R.W. Katz, I.R.. Clinical manual of Geriatric Psychopharmacology. American Psychiatric Press, Washington / London 2007. ISBN 978-1-584562-252-8. Een van de beste boeken over psychofarmacotherapie bij ouderen.

  • Senioren op vrijersvoeten

    Hannie van Rijsingen. Senioren op vrijersvoeten. Aramith, Haarlem, 2003. ISBN, 9068341979. Leuk en informatief boek over seksualiteit en seksuele problemen op oudere leeftijd, bedoelt voor leken maar ook nuttig voor professionals.

  • Schizophrenia into later life

    Cohen, C.I. Schizophrenia into later life. American Psychiatric Publishing, Washington en London, 2003. ISBN 585620378. Een aanrader voor iedereen die met oudere schizofreniepatiënten in aanraking komt.

  • Assessment Scales in Old Age Psychiatry

    Burns, A., Lawlor, B. & Craig, S. Assessment Scales in Old Age Psychiatry. Martin Dunitz, London 1999. ISBN 1841841684. Tweede druk, 2003.
    Fraai overzicht van de meest gebruikte meetschalen in de ouderenpsychiatrie, met per meetinstrument een beknopte introductie en belangrijkste referenties.

  • Late-life depression

    Roose, S.P. en Sackeim, H.A. Late-life depression. Oxford University Press, 2004, Oxford en New York. ISBN 0195152743. Uitgebreid en fraai uitgegeven monografie met een sterke nadruk op de biologische aspecten van stemmingsstoornissen bij ouderen.

  • Handboek ouderenpsychologie, tweede druk

    Marja Vink, Yolande Kuin, Gerben Westerhof, Sanne Lamers, Anne Margriet Pot (redactie) Handboek ouderenpsychologie, tweede druk. De Tijdstroom, Utrecht, 2017. ISBN 9789058983121. Een goed overzicht van psychologische, sociale en biologische aspecten van het ouder worden, van verschillende domeinen van het psychisch functioneren bij ouderen, en van diverse psychologische/ psychotherapeutische interventies.

  • The Merck Manual of Geriatrics

    In deze gratis toegankelijke on-line versie van dit bekende boek kunt u vooral informatie op somatisch/geriatrisch gebied vinden.

  • Textbook of Clinical Neuropsychiatry and Behavioral Neuroscience, Third Edition

    Moore DP, Pur BK. Textbook of Clinical Neuropsychiatry and Behavioral Neuroscience, Third Edition, CRC Press, 2012. Indrukwekkend naslagwerk met ruim 5000 referenties.

  • Oxford textbook of old age psychiatry

    Dening T, Thomas A. Oxford textbook of old age psychiatry. Oxford University Press, Oxford, 2013. Voorheen Psychiatry in the elderly. Een van de beste naslagwerken in de ouderenpsychiatrie, onmisbaar.

Meetinstrumenten

De meeste meetinstrumenten zijn ook te vinden op de website van het Tijdschrift voor Psychiatrie (www.tijdschriftvoorpsychiatrie.nl) maar deze is slechts voor abonnees toegankelijk. De onderstaande links zijn vooral afkomstig van het Nederlands Kenniscentrum Ouderenpsychiatrie (NKOP, zie organisaties).

Promoties

  • 11 okt. 2012: RL Drijgers

    Op 11 oktober 2012 promoveerde Rosa Drijgers aan de Universiteit Maastricht op het proefschrift Apathy in Alzheimer’s and Parkinson’s disease.

  • 6 sept. 2012: N Rius-Ottenheim

    Op 6 september 2012 promoveerde Nathaly Rius-Ottenheim aan de Universiteit Leiden op het proefschrift Psychological and biological aspects of disproportional optimism at old age.

  • 7 december 2011: GM van der Weele

    Op 7 dec. 2011 promoveerde Gerda van der Weele aan de Universiteit Leiden op het proefschrift Depressive symptoms at old age. 

  • 7 december 2011: E Dozeman

    Op 7 dec. 2011 promoveerde Els Dozeman aan de Vrije Universiteit op het proefschrift Prevention of depression and anxiety in residential homes for the elderly.

  • 15 september 2011: PD Meesters

    Op 15 sept. 2011 promoveerde Paul David Meesters aan de Vrije Universiteit op het proefschrift Schizophrenia in later life, studies on prevalance, phenomenology and care needs.

Voorlichtingsmateriaal voor patienten

Literatuur - verslaving

  • Screening in primary care

    Berks J, McCormick R. Screening for alcohol misuse in elderly primary care patients: a systematic literature review. International Psychogeriatrics 2008, 20, 1090-1103.

Literatuur - psychotische stoornissen

Literatuur - stemmingsstoornissen

Literatuur- angststoornissen

  • Posttraumatic Stress Disorder in older adults

    van Zelst WH, de Beurs E, Beekman ATF et al. Prevalence and risk factors of posttraumatic stress disorder in older adults. Psychother Psychosom 2003, 72, 333-342.

  • Coping with post-traumatic stress

    Chung MC, Werrett J, Easthope Y & Farmer S. Coping with post-traumatic stress: young, middle-aged and elderly comparisons. International Journal of Geriatric Psychiatry, 2004, 19, 333-343.

  • Presentations and management of Post Traumatic Stress Disorder and the elderly

    Busuttil W. Presentations and management of Post Traumatic Stress Disorder and the elderly: a need for investigation. International Journal of Geriatric Psychiatry, 2004, 19, 429-439.

  • Anxiety in late life (editorial)

    Flint AJ. Anxiety and its disorders in late life (editorial).  Am J Geriatr Psychiatry 2005, 13, 3-6.

  • Agoraphobia in older adults

    McCabe L Cairley J, Veldhuizen S. et al. Prevalence and correlates of agoraphobia in older adults. Am J Geriatr Psychiatry 2006, 14, 515-522.

  • The Geriatric Anxiety Inventory.

    Pachana NA, Byrne GJ, Siddle H et al. Development and validation of The Geriatric Anxiety Inventory. Int Psychogeriatrics 2007, 19, 103-114.

  • Prevention of anxiety disorders

    Smit F, Comijs H, Schoevers R et al. Target groups for the prevention of late-life anxiety. Br J Psychiatry 2007, 190, 428-434.

  • Treatment of anxiety disorders

    Pinquart M, Duberstein PR. Treatment of anxiety disorders in older adults; a meta-analytic comparison of behavioral and pharmacological interventions. Am J Geriatr Psychiatry 2007, 15, 639-651.

  • Review of prevalence of anxiety

    Bryant C, Jackson H, Ames D. The prevalence of anxiety in older adults: methodological issues and a review of the literature. J Affect Disorders 2008, 109, 233-250.

  • Generalised Anxiety Disorder Severity Scale

    Andreescu C, Belnap BH, Rollman BL et al. Generalised Anxiety Disorder Severity Scale validation in older adults. Am J Geriatr Psychiatry 2008, 16, 813-818

  • Pregabaline for generalised anxiety disorder

    Montgomery S, Chatamra K, Pauer L. et al. Efficacy and safety of pregabaline in elderly people with generalised anxiety disorder. Br J Psychiatry 2008, 193, 389-394

  • Escitalopram for generalized anxiety disorder

    Lenze EJ, Rollman BL, Shear MK et al. Escitalopram for older adults with genaralized anxiety disorder. JAMA 2009, 301, 295-303.

  • Meta-analysis of behavioral treaments

    Meta-analysis comparing different behavioral treaments for late-liafe anxiety. Thorp SR, Ayers CR, Nuevo R, et al. Am J Geriatr Psychiatry 2009, 17, 105-115

  • A RCT of paroxetine and CBT for late-life panic disorder.

    Hendiks GJ, Keijsers GPJ, Kampman M et al. A randomised controlled study of paroxetine and cognitive-behavioural therapy for late-life panic disorder. Acta Psychiatr Scand 2010, 122, 11-19

  • Compulsive hoarding

    Ayers CR, Saxena S, Golshan S and Wetherell JL. Age at onset and clinical features of late life compulsive hoarding. Int J Geriatr Psychiatry 2010, 25, 142-149

Literatuur - persoonlijkheidsstoornissen

Literatuur - slaap

Literatuur - Overig

  • Eating disorders in the elderly

    Lapid MI, Prom MC, Burton MC et al. Eating disorders in the elderly. Int Psychogeriatrics 2010, 523-536

  • ADHD declines with age

    Simon V, Czobor P, Balinnt S et al. Prevalence and correlates of adult attention-deficit hyperactivity disorder: a meta-analysis. Br J Psychiatry 2009, 194, 204-211

  • Prevalence of ADHD in older adults

    Michielsen M, Semeijn E, Comijs HC, Van de Ven P, Beekman ATF, Deeg DJH, Kooij JJS. Prevalence of ADHD in older adults in The Netherlands. Br J Psychiatry 2012 201:298-305

  • Validity of an ADHD screening list

    Semeijn EJ, Michielsen M, Comijs HC et al. Criterion Validity of an Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) Screening List for Screening ADHD in Older Adults Aged 60–94 years. Am J Geriatric Psychiatry 2013, 21, 631-635

  • Substance use and disorders

    Blazer DG, Wu L-T. The epidemiology of substance use and disorders among middle aged and elderly community adults: Natinal survey on drug use and health. Am J Geriatr Psychiatry 2009, 17, 237-245

  • Apathiesyndroom: een klinische entiteit?

    Wurff, F.B. van der, Beekman, A.T.F., Comijs, H.C., Stek, M.L., Hoogendijk, W.J.G., Renes, J.W., Jonker, C. & Heeren, T. (2003) Apathiesyndroom: een klinische entiteit? Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie, 34, 146-150.

  • The nosological position of apathy in clinical practice

    Starkstein SE, Leentjens AFG. The nosological position of apathy in clinical practice. Journal of Neurology, Neurosurgery and Psychiatry 2008, Jan 10 (online).

  • Diagnostic criteria for apathy in clinical practice

    Mulin E, Leone E, Dujardin M et al. Diagnostic criteria for apathy in clinical practice. Int J Geriatr Psychiatry 2010. DOI 10.1002/gps.2508

  • Apathy and aging

    Brodaty H, Altendorf A, Withall A and Sachdev P. Do people become more apathetic as they grow older? A longitudinal study in individuals. Int Psychogeriatrics 2010, 22, 426-435.

  • The neglect of somatoform disorders by old age psychiatry

    Wijeratne, C., Brodaty, H. & Hickie, I. (2003) The neglect of somatoform disorders by old age psychiatry: some explanations and suggestions for future research. International Journal of Geriatric Psychiatry, 18 (9):812-819.

  • Somatisation Among Older Primary Care Attenders

    Sheehan, B., Bass, C., Briggs, R. & Jacoby, R. (2003). Somatisation Among Older Primary Care Attenders. Psychological Medicine, 33 (5), 867-877.

  • Rating scales in old age psychiatry

    Burns, A., Lawlor, B. & Craig, S. (2002). Rating scales in old age psychiatry. British Journal of Psychiatry, 180, 161-167.

  • Systematic Review of the Effectiveness of Community-Based Mental Health Outreach Services for Older

    Van Citters, B.A., Aricca D. & Bartels, M.D., M.S., Stephen J. (2004). A Systematic Review of the Effectiveness of Community-Based Mental Health Outreach Services for Older Adults. Psychiatric Services 55, 1237-1249

  • Effectiveness of acute hospital treatment

    Draper B, Low L-F. (2005). What is the effectiveness of acute hospital treatment of older people with mental disorders? Int Psychogeriatrics 17, 539-555.

  • Instruments to assess decision-making capacity

    Instruments to assess decision-making capacity, an overview. Vellinga A, Smit JH, van Leeuwen E, van Tilburg W en Jonker C. Int Psychogeriatrics 2004, 16, 397-419.

  • Decision making capacity

    Assessing the capacity to make everyday decisions; a guide for clinicians and an agenda for future research. Lai JM, Karlawish J. Am J Geriatr Psychiatry, 15, 101-111.

  • Elderly Abuse

    Cooper C. Katona C, Finne-Soveri H et al (2006). Indicators of elderly abuse; a crossnational comparison of psychiatric morbidity and other determinants in the Ad-HOC study. Am J Geriatr Psychiatry 14, 489-497.

  • The prevalence of elderly abuse

    Cooper C, Selwood A, Livingston G. The prevalence of elder abuse and neglect: a systematic review. Age and Aging 2008, 37, 151-160.

  • Diogenes syndroom

    Snowdon J, Shah A, Halliday G (2007). Severe domestic squalor: a review. Int Psychogeriatrics 19, 37-51. 

  • Sex and aging

    Lindau SL, Schumm LP, Laumann EO et al. A study of sexuality and health among older adults in the United States. NEJM 2007, 357, 762-764.

  • Complementary and alternative treatments; a review

    Meeks TW, Wetherell JL, Irwin MR et al. Complementary and alternative treatments for late-life depression, anxiety and sleep disturbance: a review of randomized controlled trials. J Clin Psychiatry 2007, 68, 1461-1471.

  • Longevity in man

    Yates LB, Djousse L, Kurth T et al. Exceptional longevity in men. Arch Int Med 2008, 168, 284-290.

  • Eenzaamheid

    O Luanaigh C, Lawlor B. Loneliness and the health of older people. (Review) Int J Geriatr Psychiatry 2008, 23, 1213-1221

  • Consensus Statement on ethics and capacity

    Katona C, Chiu E, Adelman S et al. World Psychiatric Association section of old age psychiatry consensus statement on ethics and capacity in older people with mental disorders. Int J Geriatr Psychiatry 2009, 24, 1319-1324

  • The K10 as screening scale

    Anderson TM, Sunderland M, Andrews G. et al. The 10-Item Kessler Psychological Distress Scale (K10) as a Screening Instrument in Older Individuals. Am J Geriatric Psychiatr 2013, 21, 596-606

  • Personality and the risk of dementia

    Low L-F, Harrison F, Lackersteen SM. Does Personality Affect Risk for Dementia? A Systematic Review and Meta-Analysis. Am J Geriatric Psychiatry 2013, 21, 713-728

advertentie
banner Handboek ouderenpsychiatrie
R. van der Mast, Th. Heeren, M. Kat e.a.
In deze derde druk van het Handboek ouderenpsychiatrie wordt uitgebreid aandacht besteed aan de oudere in zijn (Westerse) leefomgeving, en de invloed die dit in positieve en negatieve zin heeft op het psychisch welbevinden. Lees meer