Forensische psychiatrie

• Richtlijn persoonlijkheidsstoornissen (2022)

• Richtlijn psychiatrisch onderzoek in strafzaken

Er zijn diverse instellingen en organisaties betrokken bij de forenische zorg in Nederland. In onderstaand overzicht staan enkele grote organisaties vermeld.

• Pieter Baan Centrum

  Het Pieter Baan Centrum is een huis van bewaring met als bijzondere opdracht het onderzoeken van personen die worden verdacht van een ernstig misdrijf. Het betreft onafhankelijk onderzoek dat meestal plaatsvindt in opdracht van de rechter.

• NIFP

  Het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie (NIFP) biedt kennis en ervaring op het gebied van forensische psychiatrie en psychologie en zorg in detentie. Het instituut houdt zich bezig met pro Justitia rapportage en de lichamelijke en psychische zorg voor mensen in justitiële inrichtingen. Daarnaast verricht het NIFP wetenschappelijk onderzoek op het gebied van forensische psychiatrie en psychologie.
  Het NIFP  is een dienst van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Het is onderdeel van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI).

• TBS Nederland

  TBS Nederland is een initiatief van de 11 tbs-klinieken in Nederland, waar gemiddeld 1536 tbs-patiënten die een ernstig delict hebben gepleegd, worden verpleegd en behandeld. Op deze site is allerhande informatie te vinden over ‘terbeschikkingstelling’ (tbs) en de wijze waarop behandeling en veiligheid binnen de tbs-maatregel wordt vormgegeven. Neem eens een kijkje op deze informatieve, vernieuwde (!) site!

• PPC's

  In penitentiaire inrichtingen verblijven ook gedetineerden met psychiatrische problematiek. Om de kwaliteit van de zorg aan deze gedetineerden te vergroten, beschikt DJI in Nederland over vier penitentiair psychiatrische centra (PPC's). De PPC's zijn gevestigd binnen vier Nederlandse gevangenissen: PI Haaglanden (locatie Scheveningen), PI Vught, Justitieel Centrum Zaanstad en PI Zwolle. In alle PPC’s wordt zorg aan mannen geboden, in Zwolle en Zaanstad zijn er ook plekken voor vrouwen.

• Stichting De Forensische Zorgspecialisten

  De Forensische Zorgspecialisten (DFZS) levert kennis en diensten in de forensische geestelijke gezondheidszorg (ggz).  De organisatie bestaat uit twee onderdelen: de Waag en de Van der Hoeven Kliniek. Hier wordt zowel ambulante als klinische forensische zorg geboden. 

• Forensisch Centrum Teylingereind

  Forensisch Centrum Teylingereind is een justitiële jeugdinrichting (JJI). Teylingereind heeft als enige justitiële jeugdinrichting in Nederland een klinische observatieafdeling. Deze afdeling heeft plaats voor acht jongeren tussen de 12 en 23 jaar. Een rechter kan beslissen de jongere op deze afdeling te plaatsen, in het kader van een Pro Justitia rapportage. Ook de directeur van een JJI kan een observatie aanvragen, voor advies in het kader van een lopende PIJ-maatregel. Over die plaatsing beslist de Divisie Individuele Zaken (DIZ) van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI). Gedurende zeven weken observeert het team van de observatieafdeling jongeren die ervan verdacht worden een of meerder delicten gepleegd te hebben en waarbij sprake is van complexe problematiek. Het observatieonderzoek is vergelijkbaar met het onderzoek voor volwassenen in het Pieter Baan Centrum. De observatie leidt tot een Pro Justitia rapportage of een advisering over de PIJ-maatregel.
  Luister ook de podcast "Jong en Vast" als je meer wilt weten over Teylingereind.

• DJI

  De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) is verantwoordelijk voor de dagelijkse verzorging van de volwassenen en jongeren in penitentiaire inrichtingen (PI's) en justitiële jeugdinrichtingen (JJI's). Jaarlijks stromen er ruim 29.000 nieuwe justitiabelen in. Op deze site deelt DJI actualiteiten, en feiten en cijfers, maar ook is er bijvoorbeeld te vinden waar de verschillende PI's in Nederland zich bevinden. 

• Forensische Zorg DJI

  Op deze site van de Dienst Justitiële Inrichtingen is informatie te vinden over de de forensische zorg in Nederland in brede zin: denk aan beleid, indicatiestelling en plaatsing, forensische zorgtitels, zorginkoop en financiering, zorgaanbod, én last but not least: mooie infographics. 

• 21 & 22 november 2022 - European Conference on Healthcare in Prison, Lissabon

• 29-31 maart 2023 - NVvP Voorjaarscongres

• 20-22 juni 2023 - International Association of Forensic Mental Health Services conference

Keuzestages Forensische Psychiatrie

• NIFP

  Artsen in opleiding tot specialist (AIOS) kunnen bij het NIFP een keuzestage forensische psychiatrie volgen. In deze keuzestage kan je kennismaken met dit uitdagende specialisme, op het snijvlak van psychiatrie en strafrecht. Het NIFP biedt acht keuzestages aan op onderstaande locaties. Stages duren 6-12 maanden. De NIFP opleiding tot pro Justitia rapporteur wordt integraal aangeboden aan alle AIOS die de keuzestage forensische psychiatrie van een jaar volgen.

  • NIFP Noord-Holland en Penitentiair Psychiatrisch Centrum JC Zaanstad
  • NIFP Zuid-Holland en Penitentiair Psychiatrisch Centrum PI Haaglanden (Scheveningen)
  • NIFP Midden-Nederland en NIFP Pieter Baan Centrum
  • NIFP Zuid-Nederland en Penitentiair Psychiatrisch Centrum PI Vught

• De Forensische Zorgspecialisten

  De Forensische Zorgspecialisten hebben jaarlijks vier tot vijf stageplaatsen in zowel een klinische als poliklinische setting beschikbaar voor arts-assistenten psychiatrie. Als forensisch psychiater in opleiding behandel je mensen die vanwege hun ernstig grensoverschrijdende gedrag, veroorzaakt door een psychische stoornis, met justitie in aanraking zijn gekomen of dreigen te komen. De stage forensische psychiatrie duurt een half jaar of een jaar (0,8 tot 1 fte), en vindt plaats in Utrecht. De stage kan zowel bij de Van der Hoeven Kliniek als bij de Waag worden gelopen.

• Fivoor

  Binnen Fivoor zijn er verschillende mogelijkheden om als AIOS stage te lopen. Je kunt kiezen om een klinische stage te volgen of stage te lopen binnen een ambulant team.

Pro Justitia rapportage

• Pro Justitia rapporteur

  Het NIFP organiseert de opleiding tot pro Justitia rapporteur. Na het volgen van deze opleiding kunnen gedragsdeskundigen aan de slag als pro Justitia rapporteur.
  De opleiding gaat in op het schrijven van rapportages over volwassenen, jongeren en kinderen. Er wordt les gegeven over rapportages in het kader van strafzaken en van familiezaken. De opleiding bestaat uit een theorie- en een praktijkgedeelte. In het praktijkgedeelte worden onder andere vijf rapportages geschreven, onder toezicht van een ervaren rapporteur. Iedereen volgt eerst het algemene deel. Vervolgens kan de deelnemer kiezen voor één of meer specifieke delen.

• Pro Justitia rapporteur jeugd

  Minderjarige verdachten in strafzaken kunnen erg kwetsbaar zijn. Het is belangrijk dat ze op de juiste plek terechtkomen en de zorg krijgen die ze nodig hebben. Als rapporteur jeugd lever je hieraan een essentiële bijdrage. De specialisatie bestaat uit een theoretisch gedeelte en een praktisch gedeelte. Tijdens het theoretische gedeelte volg je zes modules en vier keer een dagdeel intervisie. Voor het praktische gedeelte schrijf je vijf rapporten onder toezicht van een ervaren rapporteur. De specialistatie jeugd is bedoeld voor iedereen die het algemene deel van de opleiding tot pro Justitia rapporteur voor volwassenen heeft afgerond.

• Supervisor pro Justitia rapportages

  Supervisoren spelen een belangrijke rol in de opleiding van nieuwe pro Justitia rapporteurs. Ze lezen de rapportages van de rapporteurs in opleiding mee en voorzien die van commentaar. Met hun ervaring helpen zij beginnende rapporteurs een goede start te maken.
  In de opleiding Supervisor van het NIFP leren ervaren rapporteurs hoe zij starters het beste kunnen begeleiden.

• Criminal Behaviour and Mental Health

• Journal of the American Academy of Psychiatry and Law

• International Journal of Forensic Mental Health

• International Journal of Law & Psychiatry (IJLP)

• The Journal of Forensic Psychiatry & Psychology

• Leerboek forensische psychiatrie

• Gedragskundige rapportage in het strafrecht

  Dit boek bespreekt de belangrijkste onderwerpen uit de gedragskundige rapportage in het strafrecht. Deze 3e druk bevat de laatste ontwikkelingen op het gebied van wetgeving, psychische diagnostiek en de toepassingen ervan, maar ook de problemen die bij de implementatie ontstaan. Ook het het huidige forensische veld wordt uitgebreid geanalyseerd.

• Forensische psychiatrie en de rechtspraktijk

  Binnen de strafrechtelijke en civiele rechtspraktijk wordt men regelmatig geconfronteerd met betrokkenen bij wie sprake is van psychische problematiek. Dit boek behandelt de onderwerpen die hierbij van belang zijn waaronder de voor de forensische psychiatrie relevante stoornissen, het gedragsdeskundige onderzoek voor de rechtspraktijk en de juridische kaders voor gedwongen zorg. Het boek biedt daarnaast een overzicht van de forensische behandelmogelijkheden en behandelsettingen voor volwassenen en jeugdigen. 

• De persoon van de verdachte

  Een musthave voor iedere OM-professional die op basis van gedegen informatie een afgewogen antwoord zoekt op de vraag: ‘Dien ik in deze strafzaak een pro Justitia rapportage aan te vragen?
  “Alle relevante aspecten van het onderzoek in het Pieter Baan Centrum worden op heldere en verfrissende wijze aan de orde gesteld door experts uit de instelling. Dit boek laat iets zien van de getijden in het maatschappelijke en professionele debat en hoe de kliniek zich in dit debat telkens opnieuw legitimeert. Door de reflexieve toonzetting van de hoofdstukken stijgt de tekst ver uit boven de beschrijving van een lokale praktijk.” Prof.dr. Gerrit Glas, psychiater en filosoof

• Stoornis en delict - Handboek psychiatrische en psychologische rapportage in strafzaken

  Verband tussen psychische stoornis en misdrijf Elk misdrijf wordt begaan in een unieke interactie tussen dader, omgeving en slachtoffer, waarop veel factoren van invloed zijn. Het mogelijke verband tussen een psychische stoornis en een tenlastegelegde strafbaar feit is een van de belangrijkste onderwerpen uit de forensische gedragskunde en komt in dit boek uitgebreid aan de orde. In Stoornis en delict wordt de voor het strafrecht relevante psychopathologie beschreven. Door middel van de casussen wordt duidelijk wat de invloed is van psychopathologie; er wordt ingegaan op: de doorwerking van specifieke psychopathologie in delicten; advisering over toerekeningsvatbaarheid; beperking van herhalingskansen door straffen en maatregelen. Geheel herziene druk (april 2021).

• Het kritisch beoordelen van gedragskundige rapportages in strafzaken

  Hoe behoort een pro-Justitiarapporteur onderzoek te verrichten? Welke juridische vereisten worden aan gedragskundige onderzoeken en rapportages gesteld? Wat zijn in dit verband relevante (recente) tuchtrechtelijke uitspraken? Welke vakinhoudelijke kwaliteitseisen worden gesteld aan gedragskundige onderzoeken en rapportages? Deze vragen komen in dit boek aan bod. Het is vanuit een multidisciplinaire blik geschreven door een jurist, psychiater en psycholoog.

• Napleiten

  Misdaadjournalist Wouter Laumans en strafpleiter Christian Flokstra praten met advocaten en officieren van justitie over bijzondere zaken die hen altijd zullen bijblijven. In deze podcast geven advocaten en officieren van justitie voor het eerst een unieke inkijk in geruchtmakende strafprocessen.

• De zaak ontleed

  Alle ins en outs over de meest spraakmakende rechtszaken. Door rechtbankverslaggever Saskia Belleman en presentator Wilson Boldewijn.

• Jong en Vast

  Jong en Vast volgt jonge daders en verdachten in jeugdgevangenis Teylingereind. Journalist Tom Veldhuijzen gaat uitgebreid in gesprek met jongeren, behandelaren en beveiligers over wat deze jonge mensen hebben gedaan en hoe ze straks weer terugkeren in de maatschappij. 

• TBS

  Podcast van de NPO waarin drie patiënten uit tbs-instelling De Rooyse Wissel in het Limburgse Venray gevolgd worden, die allen een ernstig delict gepleegd hebben. In 6 afleveringen krijg je een beeld van wat zich binnen de muren van een tbs-kliniek afspeelt. De laatste aflevering staat in het teken van het Pieter Baan Centrum.

• De staat van het strafrecht

  In deze maandelijkse podcast bespreken senior strafrechter Jacco Janssen en wetgevingsadviseur strafrecht Margje van Weerden actuele ontwikkelingen in het strafrecht.

• Het onderzoeksbureau

  In de podcast Het Onderzoeksbureau duikt journalist Sandra van den Heuvel in een misdaadverhaal. Elke twee weken alle details van een misstand, een crimineel fenomeen of een intrigerende gebeurtenis.

• Expertisecentrum Forensische Psychiatrie

  Het Expertisecentrum Forensische Psychiatrie (EFP) is in 2002 opgericht om de wetenschappelijke onderbouwing van de zorg in de forensische psychiatrie te ondersteunen, de samenwerking tussen de forensische instellingen onderling te bevorderen en meer (kennis)uitwisseling met forensische (ggz-)instellingen, universiteiten en onderzoeksinstituten tot stand te brengen. Het werkveld van het EFP bestrijkt het gehele veld van de forensische zorg, te weten alle partners met wie de Divisie Forensische Zorg/JJI (ForZo/JJI) zorg- en inkoopcontracten heeft afgesloten.

• WODC

  Het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) is het kennisinstituut voor het ministerie van Justitie en Veiligheid. Het WODC verricht zelf onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek of laat dit door externe partijen doen. Met feiten en kennis draagt het WODC zo bij aan het beleid van het ministerie.